Ο Ειδικός Παιδίατρος Δημήτρης Τσιλιβάκος μας εξηγεί όλα όσα θέλουμε να ξέρουμε για τις παιδικές αλλεργίες και μας μαθαίνει να τις αντιμετωπίζουμε σωστά.
1. Τι είναι οι αλλεργίες και πώς εκδηλώνονται; Μπορεί μια αλλεργία να είναι κληρονομική;
Με τον όρο αλλεργία περιγράφουμε μία εκδήλωση συμπτωμάτων που ο οργανισμός εμφανίζει σαν αντίδραση απέναντι σε εμφανώς αβλαβείς εξωτερικούς παράγοντες, που ονομάζονται και αλλεργιογόνοι παράγοντες. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, ή μέτριας βαρύτητας και εκδηλώνονται από το δέρμα, το αναπνευστικό, τα μάτια και το γαστρεντερικό, ενώ οι πιο βαριές αλλεργίες μπορεί να είναι γενικευμένες όπως η αναφυλαξία.
Σε κάποιες μορφές αλλεργίας, όπως η αλλεργική ρινίτιδα, το αλλεργικό άσθμα, η ατοπική δερματίτιδα, η κληρονομικότητα παίζει ρόλο όχι όμως αποκλειστικό. Αν ένας γονιός έχει ένα από τα παραπάνω συμπτώματα, τότε το παιδί του έχει αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης περίπου 30%, ενώ αν έχουν και οι δύο γονείς η πιθανότητα είναι 50%
2. Ποιες είναι οι κύριες αλλεργίες που απειλούν τα παιδιά;
Στα παιδιά οι αλλεργίες είναι όπως και στους ενήλικες: μπορεί να προέρχονται από τροφές (τροφική αλλεργία), φάρμακα (φαρμακευτική αλλεργία), ή τη φύση από ανθοφορία, περιβάλλον, ζώα, έντομα και άλλα.
3. Ποιες αλλεργίες παρουσιάζονται συνήθως την άνοιξη;
Δυστυχώς η άνοιξη μπορεί να είναι όμορφη αλλά έχει τις ιδιαιτερότητές της. Κάθε χρόνο πολλοί άνθρωποι, υπολογίζεται το 25 με 30% του πληθυσμού παγκόσμια, ταλαιπωρείται από κάποια αλλεργία. Οι πιο συχνές αλλεργίες της άνοιξης είναι
α) η αλλεργική ρινίτιδα που εκδηλώνεται με συχνό φτέρνισμα, μπούκωμα στη μύτη, φαγούρα στη μύτη και απώλεια της οσμής και της γεύσης. Παράλληλα τα μάτια κοκκινίζουν και δακρύζουν. β) Το αλλεργικό άσθμα. Το άσθμα γενικότερα μπορεί να είναι εξωγενές ή αλλεργικό και ενδογενές ή μη αλλεργικό ή μεταλοιμώδες, δηλαδή από ιώσεις. Στα παιδιά το αλλεργικό άσθμα είναι το 10-20%. Τα συμπτώματα και στις δύο περιπτώσεις είναι τα ίδια. Βήχας με βράσιμο, σφύριγμα στην αναπνοή, πόνος στο στήθος, συχνός βήχας στην άσκηση, επίμονος βήχας ημερήσιος ή νυχτερινός.
γ) Αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Οφείλεται κυρίως στη γύρη που κυκλοφορεί στον αέρα και εκδηλώνεται με φαγούρα, κοκκίνισμα στα μάτια, φωτοφοβία, πρήξιμο στα βλέφαρα, δάκρυα που δε σταματούν και τσίμπλες. Συχνά συνυπάρχει με την αλλεργική ρινίτιδα.
δ) Δερματικές αλλεργίες. Εκδηλώνονται με φαγούρα, πρήξιμο, κοκκινίλες, ξηρότητα και απολέπιση του δέρματος. Μπορεί να οφείλονται στη ανθοφορία και την γύρη, σε έντομα, σε ζώα, σε φυτά όπως η τσουκνίδα, σε τροφές κ.α.
4.Πώς αντιμετωπίζονται οι αλλεργίες φαρμακευτικά;
Τα παιδιά που έχουν γνωστό, ή χρόνιο αλλεργικό πρόβλημα είναι απαραίτητο να παίρνουν ειδική φαρμακευτική αγωγή που έχει συστήσει ο παιδίατρος τους.
Η συνηθισμένη φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει χορήγηση αντισταμινικών ή κορτιζονούχων φαρμάκων (σε τοπική, πόσιμη, εισπνεόμενη ή ενέσιμη μορφή), ανάλογα με τη βαρύτητα, ενώ σε βαριές καταστάσεις χορηγείται αδρεναλίνη. Χρόνιες κατάστασης με αυξημένη βαρύτητα αντιμετωπίζεται με ανοσοθεραπεία αντi-IgE μονοκλωνικά αντισώματα.
5.Πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά από τις αλλεργίες;
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή στην οποία αναφέρθηκα θα πρέπει να λαμβάνουμε κάποια ειδικά μέτρα σχετικά με την καθημερινότητα του παιδιού. Αποφεύγουμε τις βόλτες στην εξοχή νωρίς το πρωί (7 με 11 το πρωί) και νωρίς το απόγευμα (3 με 5) επειδή εκείνες τις ώρες παρατηρείται η μεγαλύτερη παραγωγή γύρης. Αερίζουμε το σπίτι και τα κλινοσκεπάσματα καθημερινά, εκτός αν το σπίτι μας είναι μέσα σε δέντρα που έχουν άφθονη γύρη. Επίσης δεν στεγνώνουμε τα ρούχα σε εξωτερικό χώρο την εποχή της ανθοφορίας. Μειώνουμε την υγρασία στο σπίτι γιατί ευνοεί τους μύκητες και αυτοί προκαλούν αλλεργίες. Επίσης προσοχή χρειάζεται σε κουρτίνες χάλια και μοκέτες γιατί κατακρατούν μεγάλες ποσότητες σκόνης. Και βέβαια δεν καπνίζουμε στο χώρο του σπιτιού.
6.Τι είναι τα δερματικά τεστ αλλεργίας;
Τα δερματικά αλλεργικά τεστ είναι μέθοδος εξέτασης για τη διάγνωση πιθανής αλλεργίας. Γίνονται με την εισαγωγή ελάχιστης ποσότητας από ειδικά εκχυλίσματα αλλεργιογόνου παράγοντα στο δέρμα του ασθενούς. Παράλληλα παρακολουθούμε πιθανή αντίδραση. Τα τεστ αυτά πρέπει να γίνονται σε κατάλληλα οργανωμένα ιατρεία, για να υπάρχει δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης πιθανών οξέων συμπτωμάτων.
7.Τι είναι ανοσοθεραπεία; Έχει αποτελέσματα;
Η μέθοδος ανοσοθεραπείας στοχεύει στο αίτιο της αλλεργίας δηλαδή στο αλλεργιογόνο. Αυτό γίνεται με ειδικά αλλεργικά εμβόλια τα οποία τροποποιούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στην αλλεργιογόνο ουσία και έτσι δεν την αντιλαμβάνεται σαν κάτι απειλητικό και δεν αντιδράει με τα γνωστά αλλεργικά συμπτώματα. Τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ καλά και σε κάποιες περιπτώσεις η θεραπεία είναι 100% αποτελεσματική.
8.Θεραπεύονται οι αλλεργίες;
Όλες οι αλλεργίες αντιμετωπίζονται επιτυχώς.
Μέσω της ανοσοθεραπείας υπάρχει δυνατότητα κάποιες από αυτές να θεραπευτούν οριστικά, όπως για παράδειγμα η αλλεργική ρινίτιδα, το αλλεργικό διαλείπον και ήπιο επίμονο άσθμα, η αλλεργία στη σφήκα και μέλισσα.
Τέλος, πολλές μορφές κνίδωσης μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω ανοσορρυθμιστικών παραγόντων που τροποποιούν την φυσική πορεία της νόσου.
9.Τι πρέπει να κάνει ο γονιός, αν το παιδί του παρουσιάσει ξαφνικά, έντονα συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης;
Αν δεν υπάρχει κάποια γνωστή αλλεργία θα πρέπει να χορηγήσει κάποιο πόσιμο αντισταμινικό, ή αν η δερματική βλάβη είναι μικρή και εντοπισμένη να χορηγήσει κάποια τοπική κορτιζονούχο αλοιφή και να ανατρέξει σε ιατρική ή φαρμακευτική βοήθεια. Εάν το πρόβλημα είναι γνωστό, σίγουρα έχει οδηγίες από τον παιδίατρο ή τον αλλεργιολόγο του, οπότε πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες εκείνες είτε με ενέσιμη κορτιζόνη, είτε με εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, είτε με αδρεναλίνη και να ανατρέξει σε ιατρική βοήθεια.
10.Τι πρέπει να έχουν μαζί τους οι γονείς όταν ξέρουν ότι το παιδί τους είναι αλλεργικό;
Παιδιά που έχουν γνωστό σοβαρό πρόβλημα αλλεργίας σε κάποιον παράγοντα και έχει εκτιμηθεί από αλλεργιολόγο, πρέπει να έχουν μαζί τους ένεση αδρεναλίνης ή κορτιζόνης. Οι γονείς δεν πρέπει να προμηθεύονται αυτά τα σκευάσματα χωρίς πλήρη εκτίμηση από τον γιατρό τους κι αν αυτός αποφασίσει τη χρήση τους από τους γονείς, πρέπει να τους δώσει λεπτομερείς οδηγίες για το πότε και πώς να τα χρησιμοποιήσουν. Η άγνοια της ορθής χρήσης αδρεναλίνης μπορεί να αποβεί επιζήμια και μοιραία για τους ασθενείς.