Οι ορμόνες είναι πολύπλοκες χημικές ουσίες που, αν χάσουν την ισορροπία τους, προκαλούν σημαντικά προβλήματα και μας κάνουν να νιώθουμε ότι χάνουμε τον έλεγχο του σώματός μας.
Τι είναι οι ορμόνες;
Οι ορμόνες συντονίζουν διαφορετικές λειτουργίες στο σώμα μας, μεταφέροντας μηνύματα μέσω του αίματός μας στα όργανα, το δέρμα, τους μύες και άλλους ιστούς. Αυτά τα σήματα λένε στο σώμα μας τι να κάνει και πότε να το κάνει. Οι ορμόνες είναι απαραίτητες για τη ζωή και την υγεία μας. Υπάρχουν παραπάνω από 50 ορμόνες στο ανθρώπινο σώμα οι οποίες ελέγχουν πολλές διαφορετικές σωματικές διεργασίες, όπως:
- Τον μεταβολισμό.
- Τη φυσιολογική ανάπτυξη και εσωτερική ισορροπία.
- Τη σεξουαλική ζωή μας.
- Την αναπαραγωγή.
- Τον ύπνο και τη διάθεσή μας.
Τι είναι η ορμονική ανισορροπία;
Μια ορμονική ανισορροπία συμβαίνει όταν έχουμε περισσότερη ή λιγότερη έκκριση ορμόνης από αυτή που θεωρείται φυσιολογική, κάτι που μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στο σώμα μας και να οδηγήσει σε καταστάσεις που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης και θεραπείας. Άλλες ορμονικές ανισορροπίες είναι προσωρινές και άλλες χρόνιες.
Ποιες καταστάσεις προκαλούνται από ορμονικές ανισορροπίες;
Πολλά συμπτώματα και προβλήματα προκαλούνται από τις ορμόνες μας, κάποια από αυτά χρειάζονται θεραπεία και κάποια άλλα μπορεί να είναι προσωρινά και να υποχωρήσουν μόνα τους. Μερικά από τα πιο κοινά προβλήματα που παρουσιάζονται είναι:
- Ακανόνιστη έμμηνος ρύση (περίοδοι): Αρκετές ορμόνες εμπλέκονται στον εμμηνορροϊκό κύκλο και εκτός από ακανόνιστες περιόδους μπορούν να εμφανίσουν το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και την αμηνόρροια.
- Υπογονιμότητα: Οι ορμονικές ανισορροπίες είναι η κύρια αιτία υπογονιμότητας.
- Ακμή: Οι ορμονικές διακυμάνσεις, ειδικά κατά την εφηβεία, είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την εμφάνιση της. Υπάρχει ακόμη και η ακμή ενηλίκων που εμφανίζεται λόγω ορμονικών διαταραχών, συχνά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης.
- Διαβήτης: Μία από τις πιο κοινές ενδοκρινικές παθήσεις που συμβαίνει όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ή καθόλου ινσουλίνη ή το σώμα μας δεν τη μεταβολίζει επαρκώς.
- Νόσος του θυρεοειδούς: Οι δύο κύριοι τύποι θυρεοειδικής νόσου είναι ο υποθυρεοειδισμός (χαμηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών) και ο υπερθυρεοειδισμός (υψηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών).
- Παχυσαρκία: Πολλές ορμόνες μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας δίνει μήνυμα ότι πεινάει αλλά και διαχειρίζεται τις θερμίδες που λαμβάνει. Για παράδειγμα, η υπερβολική έκκρισης κορτιζόλης και τα χαμηλά επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς (υποθυρεοειδισμός) μπορούν να οδηγήσουν στην παχυσαρκία.
Συμπτώματα και Αιτίες
Όπως είπαμε, επειδή το σώμα μας παράγει περισσότερες από 50 διαφορετικές ορμόνες, είναι επόμενο να εμφανίζονται πολλά και διαφορετικά συμπτώματα ανάλογα με την ορμονική ανισορροπία που υπάρχει. Κάποια από αυτά μπορούν να προκαλούνται και από άλλες καταστάσεις, οπότε θα πρέπει να επιβεβαιώσουμε με τον γιατρό μας αν όντως το πρόβλημα βρίσκεται στις ορμόνες ή κάπου αλλού.
Μερικά από τα συμπτώματα που επηρεάζουν το μεταβολισμό μας:
- Αργός καρδιακός παλμός ή γρήγορος καρδιακός παλμός.
- Ανεξήγητη αύξηση ή απώλεια βάρους.
- Κούραση.
- Δυσκοιλιότητα ή διάρροια.
- Μούδιασμα και μυρμήγκιασμα στα χέρια.
- Τα υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.
- Κατάθλιψη ή άγχος.
- Αδυναμία ανοχής σε χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες.
- Ξηρό, τραχύ δέρμα και μαλλιά.
- Ακανόνιστη κατανομή λίπους στο σώμα.
- Έντονη δίψα και συχνοουρία.
Τι συμβαίνει στις γυναίκες και τι στους άντρες
Οι γυναίκες μπορεί να έχουν ανισορροπίες των ορμονών του φύλου (οιστρογόνων και προγεστερόνης), τις οποίες παράγουν οι ωοθήκες. Μπορούν επίσης να έχουν περίσσεια τεστοστερόνης και ανδρογόνων. Μια ανισορροπία στις ορμόνες του φύλου μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Ακμή στο πρόσωπο, στο στήθος και/ή στο πάνω μέρος της πλάτης.
- Απώλεια μαλλιών.
- Δυσκολία και πόνος στην περίοδο ή ακανόνιστες περίοδοι.
- Υπερτρίχωση
- Εξάψεις.
- Απώλεια ενδιαφέροντος για το σεξ.
- Κολπική ατροφία και ξηρότητα κόλπου.
Οι άντρες μπορεί να έχουν μια ανισορροπία της τεστοστερόνης, την οποία παράγουν οι όρχεις, και άλλων ορμονών του φύλου, η οποία μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Μείωση ή απώλεια τριχών στο σώμα.
- Στυτική δυσλειτουργία.
- Γυναικομαστία.
- Απώλεια ενδιαφέροντος για το σεξ.
- Απώλεια μυϊκής μάζας.
Αύξηση βάρους
Ορισμένες ορμονικές ανισορροπίες μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους, όπως:
Υποθυρεοειδισμός: Αυτή η κατάσταση συμβαίνει όταν έχουμε χαμηλά επίπεδα θυρεοειδικής ορμόνης, η οποία προκαλεί επιβράδυνση του μεταβολισμού.
Σύνδρομο Cushing: Αυτή είναι μια σπάνια κατάσταση που συμβαίνει όταν το σώμα μας έχει υπερβολική ποσότητα μιας ορμόνης που ονομάζεται κορτιζόλη. Έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη αύξηση βάρους στο πρόσωπο, στην κοιλιά, στο πίσω μέρος του λαιμού μας και στο στήθος.
Εμμηνόπαυση: Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, πολλές γυναίκες παίρνουν βάρος λόγω ορμονικών αλλαγών που προκαλούν επιβράδυνση του μεταβολισμού. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτός ο τύπος «ορμονικής ανισορροπίας» είναι φυσικός και αναμενόμενο μέρος της ζωής.
Έντονο άγχος
Οι ορμονικές ανισορροπίες που προκαλούν αύξηση του στρες είναι:
Υπερθυρεοειδισμός: Εάν έχετε υπερθυρεοειδισμό, σημαίνει ότι το σώμα σας έχει υπερβολική ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών. Η περίσσεια θυρεοειδικής ορμόνης επιταχύνει τον μεταβολισμό και προκαλεί άγχος, ασυνήθιστη νευρικότητα, ανησυχία και ευερεθιστότητα.
Σύνδρομο Cushing: Αν και δεν είναι τόσο συχνό σύμπτωμα, το σύνδρομο Cushing (υπερβολική κορτιζόλη) μπορεί να προκαλέσει άγχος, καθώς και κατάθλιψη και ευερεθιστότητα.
Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης ενηλίκων: Οι ενήλικες με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης συχνά αναφέρουν ότι έχουν άγχος ή και κατάθλιψη.
Υπάρχει θεραπεία για την ορμονική ανισορροπία;
Οι παθήσεις υγείας που περιλαμβάνουν ορμονικές ανισορροπίες, όπως ο διαβήτης και η νόσος του θυρεοειδούς, απαιτούν ιατρική θεραπεία όπως όλοι ξέρουμε.
Πολλά συμπληρώματα διατροφής ισχυρίζονται ότι αντιμετωπίζουν διαφορετικές ορμονικές ανισορροπίες αλλά σε αυτό θα μας κατευθύνει σωστά ο ειδικός υγείας μας. Εκτός από την ιατρική θεραπεία, συχνά συστήνονται και ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής που βοηθούν σημαντικά, όπως:
- Διατήρηση υγιούς βάρους.
- Ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή.
- Άσκηση τακτικά.
- Διαχείριση του άγχους.
- Αρκετός και ποιοτικός ύπνος.
- Καλή διαχείριση των χρόνιων παθήσεων υγείας μας, όταν υπάρχουν.
- Διακοπή του καπνίσματος.
Για να αντιμετωπίσουμε τις ορμονικές ανισορροπίες θα πρέπει να επισκεφτούμε έναν ενδοκρινολόγο.
(για τη συγγραφή του κειμένου συλλέξαμε πληροφορίες από άρθρο της κλινικής του Κλίβελαντ)