Ακούγεται σαν τίτλος αστυνομικού μυθιστορήματος για ανάλαφρες αναγνώσεις στην παραλία, δίπλα στη θάλασσα. Το τσίμπημα της μέδουσας, πάντα, μας απασχολούσε αλλά ποτέ τόσο πολύ, όσο φέτος που έκανε εντυπωσιακή εμφάνιση στις θάλασσές μας η μοβ μέδουσα ή πιο επιστημονικά η Pelagia noctiluca.
Πριν μιλήσουμε για το τσίμπημα της συγκεκριμένης μέδουσας, που έχει γίνει μεγάλο ζήτημα το τελευταίο διάστημα, ας κάνουμε μια εισαγωγή για τις μέδουσες συνολικά. Πρόκειται για οργανισμούς του ζωοπλαγκτόν των θαλασσών και, κατά γενική ομολογία, είναι όμορφες, κινούνται γρήγορα και με χάρη, παρακινούμενες από τα θαλάσσια ρεύματα που τις ξεβράζουν συχνά στις παραλίες. Έχουμε μάθει από παιδιά να τις φοβόμαστε και όταν τις αντικρύζουμε να βγαίνουμε τρέχοντας από το νερό. Η αλήθεια είναι πως οι περισσότερες μέδουσες δεν είναι επικίνδυνες και πολλές απ’ αυτές δεν προκαλούν πόνο με το τσίμπημά τους. Στη Μεσόγειο υπάρχουν 17 διαφορετικά είδη και για την αύξηση της εμφάνισής τους παίζει ρόλο η αλλαγή στη φυσιολογία της θάλασσας, τα ζεστά νερά, η συστηματική αλιεία και κάποιες τοξικές ουσίες που δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την παραμονή τους σε κάποια συγκεκριμένα μέρη. Συνήθως, εγκαθίστανται σε μια περιοχή για ένα-δυο χρόνια και η παρουσία τους είναι ωφέλιμη για το οικοσύστημα. Με λίγα λόγια, δεν υπάρχει κανένας λόγος για να θέλουμε να τις καταστρέψουμε αλλά, σίγουρα, υπάρχουν λόγοι για να τις περιορίσουμε.
Η μέδουσα τσιμπάει με τα πλοκάμια της και τις περισσότερες φορές, ακόμη και αν το τσίμπημα είναι επώδυνο, δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία. Στην περίπτωση, όμως, που υπάρχουν νηματοκύστες, κάποια μικρά κύτταρα, στα πλοκάμια της, το τσίμπημα είναι πιο ενοχλητικό και σε ορισμένες περιπτώσεις απειλητικό για τη ζωή μας. Εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο είναι τα μωρά, οι ηλικιωμένοι, όσοι έχουν αλλεργία στις μέδουσες και όσοι βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή.
Στην περίπτωση που εμφανίζουμε πολλές αλλεργίες, καλό θα ήταν να έχουμε σε κάθε εξόρμησή μας στην εξοχή, και ειδικά στη θάλασσα, κάποια ένεση αδρεναλίνης ή κάποιο άλλο σκεύασμα που μας έχει προτείνει ο γιατρός μας. Γενικά, πριν πανικοβληθούμε καλό θα ήταν να ενημερωθούμε για το αν στην περιοχή κυκλοφορεί κάποιο επικίνδυνο είδος μέδουσας. Ανησυχία μπορούμε ακόμη να νιώσουμε αν η μέδουσα ήταν μεγάλη σε μέγεθος, μας τσίμπησε στα μάτια, άφησε πολλά πλοκάμια στην περιοχή του τσιμπήματος και αν νιώθουμε:
Ίλιγγο
Δύσπνοια
Απώλεια συνείδησης
Μυϊκούς σπασμούς και
Ταχυκαρδία
Επίσης, πρέπει να παρατηρήσουμε αν αρχίζουμε να βγάζουμε εξανθήματα στο σώμα μας και αν τα συμπτώματά μας επιμένουν ή χειροτερεύουν με την ώρα. Τότε, αφήνουμε τις γρήγορες πρακτικές και τρέχουμε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας για να αντιμετωπιστεί καλύτερα η κατάσταση. Γενικά, όταν μας τσιμπήσει μια μέδουσα:
- Βγαίνουμε γρήγορα από τη θάλασσα και ξεπλένουμε την περιοχή με θαλασσινό αλάτι ή κάποιο ειδικό spray που έχουμε στο φαρμακείο μας.
- Αφαιρούμε τα πλοκάμια με τσιμπιδάκι ή φορώντας γάντια. Ποτέ με γυμνά χέρια.
- Μετά, προτείνεται να βάλουμε στην περιοχή πάγο ή παγωμένο νερό για να μειωθεί ο πόνος. Σύμφωνα, όμως, με κάποιες πιο σύγχρονες μελέτες, το τσίμπημα της μέδουσας θέλει ζεστό νερό. Αν υπάρχει δυνατότητα, βυθίζουμε την πάσχουσα περιοχή σε νερό που ξεπερνά τους 45°C για μισή ώρα ή τοποθετούμε πάνω της μια θερμοφόρα.
- Περιποιούμαστε το τσίμπημα με ειδική, αντιβιοτική αλοιφή και το ίδιο κάνουμε και τις επόμενες μέρες, έτσι ώστε να υποχωρήσει εντελώς η ενόχληση.
- Η παραμονή πλοκαμιών στο δέρμα μπορεί να προκαλέσει μόλυνση. Αν δεν έχουμε κάνει όλα τα εμβόλιά μας, καλό θα ήταν να αναζητήσουμε άμεσα ένα εμβόλιο του τετάνου.
Στην περίπτωση της μοβ μέδουσας, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Η μοβ μέδουσα περιέχει νευροτοξίνη, κάτι που την κάνει πιο επικίνδυνη από μια κοινή μέδουσα. Στην Ελλάδα, τις τελευταίες εβδομάδες, μοβ μέδουσες έχουν παρουσιαστεί στην Αττική, τη Νότιο Πελοπόννησο, τα Επτάνησα, τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική και το Νότιο Αιγαίο. Πιθανότατα, να τις δούμε σύντομα και σε άλλες περιοχές αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε μέδουσα που υπάρχει στη θάλασσα είναι μοβ.
Τα συμπτώματα του τσιμπήματός της είναι ακόμη πιο έντονα και ο πιο οδυνηρά. Είναι πολύ πιθανό, μόλις μας τσιμπήσει, να νιώσουμε πόνο σαν κάψιμο, ναυτία, δύσπνοια, ταχυκαρδία και πτώση της πίεσης μας. Στην περιοχή, το ερύθημα θα είναι έντονο και μπορούμε να αισθανθούμε την ανάγκη να κάνουμε εμετό. Σε κάθε περίπτωση, όταν τα συμπτώματα επιμένουν, πηγαίνουμε στο νοσοκομείο. Διαφορετικά:
Πλένουμε την περιοχή με θαλασσινό αλάτι
Αφαιρούμε τέλεια τα πλοκάμια
Φτιάχνουμε ένα μίγμα με ένα μέρος θαλασσινό νερό και ένα μέρος μαγειρικής σόδας και το τοποθετούμε πάνω.
Ξεπλένουμε μετά από λίγο με θαλασσινό νερό και απλώνουμε κορτιζονούχα κρέμα για να μην επεκταθεί η νευροτοξίνη. Επιμένουμε με την κρέμα τις επόμενες μέρες, μέχρι να υποχωρήσει ο πόνος. Κάποιο επίθεμα με πάγο θα βοηθήσει να μειώσουμε την έντασή του.
Με λίγο προσοχή και παρακολουθώντας το βυθό, θα καταφέρουμε να αποφύγουμε τις μοβ μέδουσες ή όποια άλλη. Αν τύχει να μας τσιμπήσουν, με ψυχραιμία και σωστές κινήσεις, θα πάνε όλα καλά. Ελάτε από το φαρμακείο μας πριν τις διακοπές σας, για να φτιάξουμε μαζί το απαραίτητο kit πρώτων βοηθειών. Ας μην αφήσουμε τίποτα να χαλάσει το καλοκαίρι και τις στιγμές μας κοντά στη θάλασσα.